ENERJİ NEDİR?
Termodinamiğin 1. Yasasına göre enerji, herhangi bir yerde gerçekleşen tüm fiziksel ve kimyasal olaylarda mekanik, ısı, ışık, elektrik, nükleer ve manyetik çeşitlerinde kullanılan veya dönüştürülen tüm formların genel adına denir.
Enerji hemen hemen her yaptığımız işte bulunur. Çöpleri yakarak enerji üretebiliriz veya herhangi bir üründe olabilir. Kendi evinizde dahi bunları bir süre depolayıp elektrik enerjisi üretebilirsiniz.
Enerji formülü, enerjinin formülü E=mc2 dir.
E= Enerji M=Kaybolan Kütle C= Işık Temsil etmektedir.
Entalpi ve İç Enerji Nedir ?
Entalpi
Bir sistemde akış var ise orada entalpi vardır. Akış enerjisi P.V olarak bilinir yani akışkanın basıncı ve hacmi bu akış işi de sistemin iç enerjisine eklendiği zamanda entalpi elde edilmiş olur.
İç Enerji Nedir ?
Bir sistemin moleküler yapısındaki molekül hareketliliği ile ilişkili olan enerji türleri mikroskobik enerji olarak isimlendirilir. Enerjinin de bütün mikroskobik formlarının toplamına da iç enerji denir ve birimi Joule olup U ile gösterilir.
Enerji Çeşitleri Nelerdir ?
Enerjinin termodinamiğin 1. yasasına göre asla kaybolmadığını sadece biçim değiştirdiğini biliyoruz. Bu yüzden enerjinin birden fazla formu vardır. Bunlar;
- Mekanik Enerji
- Kinetik Enerji
- Potansiyel Enerji
- Isı Enerjisi
- Kimyasal Enerji
- Nükleer Enerji
- Elektrik Enerjisi
- Işınım Enerjisi
Yukarıda verdiğimiz türlerinin toplamı da bir sistemin toplam enerjisini oluşturur. Örneğin bir güneş enerjisi düşünün bunu bir solar aküye depolayıp elektrik enerjisine dönüştürüp daha sonrada bir makineyi veya bir ısıtıcıyı çalıştırabilirsiniz. Bu da neredeyse bütün enerjileri kapsama alanına alır.
Mekanik Enerji Nedir?
Mekanik enerji, bir sistemde potansiyel ve kinetik enerjinin birlikte bulunduğu enerji türüdür. Örnek vermek gerekirse herhangi bir yerde topu yüksek bir noktaya attınız. Top en yüksek noktaya çıkınca ve yere inene kadar mekanik enerji vardır. Potansiyel enerji daha çok yükseklik ile güç kazanmaktadır. Kinetik enerji ise hız ile doğru orantılıdır. Yani potansiyel enerji ile kinetik enerjinin toplamı mekanik enerjiye eşit olmaktadır.
Kinetik Enerji Nedir?
Dünya’da etkisini en çok gördüğümüz enerji türü kinetik enerjidir. Hız ve kütle ana unsurdur. Yani 10kg kütleli bir cisim hareket ediyorsa kinetik enerjiye sahiptir.
Kinetik Enerji Formülü Nedir ?
Kinetik enerji cisminin hızının karesi ile kütlesinin çarpımının yarısı olup aşağıdaki formülle ifade edilir.
KE = Kinetik enerji
m = Kütle (kg)
V = Hız (m/s)
Kinetik Enerji Örnekleri
- Hareket eden her cisim ve canlıda vardır.
- Ulaşım araçlarının da belirli bir kinetik enerjisi vardır.
- Bowling oynarken topun kinetik enerjisi sayesinde labutlar yıkılır.
- Kurşun ve ok gibi savaş aletleri de oldukça hızlı süratleri ve yüksek kinetik enerjileri yüzünden öldürücüdür.
Potansiyel Enerji Nedir ?
Kinetik enerji ile ilgili olan potansiyel enerji, bir cismin yüksekliğinden dolayı sahip olduğu enerjidir. Kinetik enerji de itici etken hız iken potansiyel enerji de yüksekliktir.
Aşağıdaki görsel buna örnek olarak verilebilir.
Potansiyel Enerji Formülü Nedir ?
Potansiyel enerji, cismin ağırlığına, yer çekimine karşı iş yapıldığından yer çekim ivmesine ve cismin çıktığı yüksekliğe bağlıdır. Aşağıdaki formülle ifade edilir.
PE = Potansiyel Enerji
m = Kütle
g = Yer çekimi ivmesi
h = Yükseklik
Potansiyel Enerji Örnekleri
- Belirli bir yükseklikte duran bir taş potansiyel enerjiye sahiptir.
- Hidroelektrik santrallerinde elektrik suyun potansiyel farkı kullanılarak üretilir.
- Yay sistemlerinde depolanan enerji de potansiyel enerjidir.
- Hidrolik pnömatik sistemlerde içerdiği akışkanların potansiyel enerjilerine göre çalışır.
- Lunaparklarda kullanılan rolling coestelar da potansiyel ve kinetik enerjinin birbirine dönüşümüne göre çalışır.
Isı Enerjisi Nedir ?
Doğada ısı enerjisinin olmadığı hiçbir yer yoktur. Bir maddenin sıcaklığının artırılması sonucu yanma veya faz değiştirme gibi işlemler de açığa çıkan enerji türüdür.
Isı Enerjisi Örnekleri
- Yakıtın yakılması sonucu açığa çıkan enerji,
- Vücudumuzun hücresel faaliyetleri sonucu oluşan ısı,
- Yiyecek ve içeceklerin ısıtılması ile sıcak yiyecekler yiyebilmemiz,
- Güneş enerjisi ile su ısıtma ile sıcak suyumuzun akması gibi örnekler verebiliriz.
Kimyasal Enerji Nedir ?
Kimyasal enerji, maddelerin birbirleriyle olan reaksiyonu sonucu açığa çıkan enerji işlemidir.
Kimyasal Enerji Örnekleri
- Yanma ve çürüme gibi olaylar
- Bitkilerin güneş enerjisini depolaması
- Biyogaz sistemleri
- Biyodizel üretimi
- Fosil yakıtların yakılması
Nükleer Enerji Nedir ?
Nükleer enerji, maddelerin atomlarının kaynaşması (Füzyon) veya parçalanması (Fisyon) sonucu açığa çıkan enerjidir.
Nükleer Enerji Örnekleri
- Nükleer santral sistemlerinde uranyumun çekirdeğinin parçalanmasıyla açığa çıkardığı enerji
- X-Ray cihazları ve uzay araçları, örnek verilebilir.
Elektrik Enerjisi Nedir?
Maddelerin proton ve elektronlarının etkileşimi sonucu açığa çıkan bir enerji türüdür. Bu enerjiyi mekanik, ısı, nükleer ve kimyasal enerji gibi formların dönüşümü ile elde ederiz. Yani içinde enerji formlarını barındırmaktadır.
Elektromanyetik Enerji Nedir?
Radyo dalgaları, mikrodalgalar, X-ışınları ve gama ışınları gibi birçok farklı formda bulunabilen bir enerji türüdür. Ayrıca güneş ışığı da elektromanyetik bir enerji biçimidir, ancak bizim gördüğümüz ışık, geniş bir aralıkta elektromanyetik dalga boyları içeren bir spektrumun küçük bir kısmıdır.
Elektromanyetik Enerji Yayan Cihazlar
- Sağlık sektöründe kullanılan kemoterapi gibi tıbbi cihazlar
- Televizyon, cep telefonu ve bilgisayarların ekranları
- Enerji iletim dağıtım hatları ve trafolar
- GSM, radyo, televizyon ve telsiz baz istasyon antenleri
- Uydu ve radar sistemleri
Örnek resim olarak aşağıdaki trafoları gösterebiliriz.
Yorumlar
Yorum Gönder